تفاوت میان امامان شیعه با ائمه بقیه مذاهب

سراج24:پرسش: آیا تفاوتى بین امامان شیعه و ائمه بقیه مذاهب اسلامى وجود دارد؟
پاسخ: امام در لغت به معناى پیشواى مردم «الامام هو المتقدم بالناس» مى‏ باشد. به همین دلیل، امام جماعت یا امام جمعه به کسى اطلاق مى‏ شود که پیشواى مردم در نماز باشد. بقیه مذاهب چهارگانه اهل سنت نیز پیشوایان چهارگانه خود (امام ابوحنیفه، امام مالک، امام شافعى و امام احمد حنبل) را از آن جهت امام مى ‏نامند که آن‏ها با اجتهاد و ابتکار خود، حلال و حرام را معین مى‏ کرده ‏اند.

در مذهب شیعه هم علما و فقهایى وجود دارند که در دوران غیبت امام دوازدهم، حضرت‏ ولیعصر- عجل‏ اللَّه تعالى فرج الشریف- بر اساس موازین چهارگانه «کتاب، سنت، عقل و اجماع» فتوا مى‏ دهند و حلال و حرام را بر مردم معلوم مى‏ کنند. ولى شیعیان بدان جهت آن‏ها را امام نمى‏ دانند، زیرا امامت به معناى خلافت و ولایت و بصورت مطلق براى هر زمان و هر مکان توسط پیامبر و به امر الهى مختص به اوصیاى دوازده گانه عترت طاهره مى ‏باشد.

بعد از قرن پنجم و به دستور پادشاه وقت، علماى اهل سنت، باب اجتهاد را مسدود نمودند. آن‏ها آراى علما و فقها را جمع و منحصر به همان چهار فقیه فوق الذکر بنام امام کردند؛ یعنى فقط آن چهار نفر را به رسمیت شمردند. از آن زمان تاکنون مذاهب چهارگانه رایج شده است و مردم نیز مجبور به تبعیت یکى از آن‏ها شده ‏اند.

آیا این چهار نفر داراى ویژگى‏هاى بارز و منحصر به فردى هستند؟ برترى‏هاى هر کدام بر دیگرى چیست که امت اسلام باید بعد از قرن‏ها به این چهار نفر رجوع کند؟ آیا این احتمال وجود ندارد که در آینده مجتهدى تربیت شود و ظهور کند که از نظر علم و تقوا، به مراتب بالاتر از آن چهار نفر باشد؟ در این صورت آیا هنوز مردم باید پیرو همان چهار نفر باشند؟ چهار نفرى که نه خود از اصحاب پیغمبر صلى الله علیه و آله بوده‏ اند، نه او را ملاقات کرده‏ اند و بعد ازمدتى مذهبى را ارائه کرده ‏اند.

به همین دلیل است که ما معتقد به جمود فکرى در بین جامعه مسلمین (اهل سنت) هستیم، زیرا راه تعالى و ترقى و بحث مسائل روز و جدید بسته شده است. در صورتى که یکى از ویژگى‏هاى دین اسلام، حفظ اصول و ارزش‏هاى مذهبى و همراهى با قافله تمدن، در طول پیشرفت زمان است. این یکى از دلایلى است که از نظر شیعه، تقلید ابتدائاً بر میت جایز نیست و همواره باید از یک مجتهد زنده تقلید نمود. لذا در فقه شیعه باب اجتهاد باز است و علماى شیعه بر اساس روایات پیامبر و اهل‏بیت پیامبر با در نظر گرفتن کلیه مقتضیات زمان و مکان اجتهاد مى‏ کنند و فتواى مناسب با آن مى‏ دهند.

جالب‏تر این‏که، بسیارى از مذهب دیگر اسلامى که خود همچنان پیرو مرده ده قرن پیش مى‏ باشند و پیروى مسلمانان را منحصر به یکى از مذاهب اربعه مى‏ دانند، شیعیان را مرده پرست، رافضى و مشرک مى‏ خوانند. در صورتى‏که هیچ نص صریحى در باره این چهار نفر وجود ندارد، ولى امام و امامت شیعه، نص صریح پیغمبر بوده که از بیان مجدد آن خوددارى مى‏ شود.

از طرف دیگر لفظ امام را بارها پیامبر براى امیرالمؤمنین بکار بردند:
انس بن مالک مى‏ گوید پیامبر فرمود: اولین کسى که از این در وارد مى‏ شود او امام متقین است و سید و سرور مسلمانان و خاتم اوصیاء یعسوب مؤمنان و کشاننده روسفیدان به بهشت است.
حاکم و بخارى و مسلم در صحیح روایت مى‏ کنند پیامبر فرمود: سه چیز درباره على به من وحى شد، سرور سید مسلمانان و امام متقین و رهبر رو سفیدان بسوى بهشت.

پی نوشت:پاسخ به شبهات در شبهاى پیشاور، ص۷۱ .

منبع:افکار